Ventilatie en corona: kan het virus zich verspreiden via aerosolen in de lucht?
Al ligt de (eerste) piek gelukkig al even achter ons, corona is nog niet voorbij. Dagelijks zijn er nog altijd nieuwe besmettingen en waakzaam blijven is dus de boodschap. Enkele weken geleden vroegen we ons al luidop af of het warmtewiel nu wel of niet mocht blijven draaien en ook op vandaag is er nog altijd veel onduidelijkheid over ventilatie en Covid-19. Kan de verspreiding van het virus via ventilatie verlopen? Wat met recuperatielucht? Wij gingen op zoek naar antwoorden en vatten de standpunten van de verschillende organisaties en federaties samen. Wat is het standpunt van Ventilair Group? En wat mag je tegen jouw klanten zeggen?
HGR of de Hoge Gezondheidsraad
HGR is het wetenschappelijk adviesorgaan van de FOD Volksgezondheid in België. Momenteel is er volgens de HGR nog geen duidelijkheid over de mate waarin corona zich via de lucht kan verspreiden, al blijft het virus in aerosolen (kleine druppeltjes water in de lucht) minstens 3 uur lang levensvatbaar. Er duiken steeds meer vermoedens op van verspreiding van Covid-19 via de lucht onder bepaalde omstandigheden. Twee grote aandachtspunten blijven dus verluchting en ventilatie. Met ventilatie beperk je het risico op overdracht van corona via luchtstromen.
Lees hier de coronastudie van de HGR
Ventilatiesystemen: continue werking is aangeraden tijdens Covid-19
Naast de gebruikelijke voorzorgsmaatregelen adviseert de HGR om de richtlijnen van REHVA (zie hieronder) te volgen. De focus ligt duidelijk op deze maatregelen in de strijd tegen corona: drijf de aan- en afvoer van lucht op en schakel de hergebruik van lucht volledig af. Verse buitenlucht wordt liefst aangevoerd vanop een plaats waar de besmettingsgraad van de lucht laag is. Het hergebruik van afvoerlucht (bijvoorbeeld om verwarmingskosten te beperken) is afgeraden omdat de kans bestaat dat de virusdeeltjes die in de luchtkanalen circuleren, zo opnieuw in het toevoercircuit komen.
Bovendien wordt het sterk aangeraden om ventilatiesystemen langer en continu te laten draaien: bij voorkeur aanzetten 2 uur voor gebruik van een ruimte en nadien ook nog 2 uur laten nawerken. Idealiter blijft de ventilatie zelfs continu aan, 24/24 en 7/7. Dat zorgt voor een lager risico op verspreiding van het coronavirus.
Sanitaire ruimtes
Sanitaire ruimtes spelen mogelijk een rol in de verspreiding van Covid-19. Onderzoek toont aan dat het virus op fecaal-orale manier (via de stoelgang) verspreid kan worden. Daarnaast zijn er in sanitaire ruimtes vaak aerosolen aanwezig (bij handen wassen, doorspoelen, …) maar zijn de voorzieningen vaak beperkt in ruimte en wordt slechts beperkt verlucht/geventileerd.
REHVA
REHVA (de Europese overkoepelende vereniging voor klimaatinstallaties) houdt op vandaag rekening met drie verschillende mogelijke manieren van verspreiding van Covid-19: via druppels, via fysiek contact en op fecaal-orale manier (bij toiletbezoek). Sinds maart 2020 erkent ook de WHO de fecaal-orale overdrachtsroute voor corona.
Druppelkernen van het coronavirus blijven langere tijd in de lucht en worden over langere afstand verspreid. De deeltjes ontstaan door te hoesten, niezen en praten. Micro-druppels kunnen lange afstanden afleggen in afgesloten ruimtes of in de luchtafvoerkanalen van ventilatiesystemen.
Ventileren om microdeeltjes te verdrijven
Uit onderzoek blijkt dat afstand houden van 1 à 2 m in bepaalde situaties, zoals ondermaats geventileerde ruimtes, niet volstaat. Voldoende ventileren is dus sterk aangeraden om de microdruppels en virusdeeltjes sneller te verdrijven uit de ruimte. Uit recente studies blijkt bovendien dat een gesloten ruimte waar beperkte ventilatie is, sterk bijdraagt aan een ongewoon hoog aantal infecties van Covid-19. Daaruit concludeert REHVA dat corona mogelijk over grotere afstanden verspreid wordt door aerosolen.
REHVA raadt aan om hergebruik van ventilatielucht momenteel te vermijden door recirculatiekleppen af te sluiten, ook al zijn ze uitgerust zijn met retourluchtfilters. De filters zijn niet voldoende om een virus effectief uit de afvoerlucht te halen.
Wat met het warmtewiel tijdens corona?
Enkele weken geleden communiceerde we al richtlijnen vanuit REHVA over het warmtewiel. Daaruit besloten we het volgende:
1. Uitsluitend via niet-gecontroleerde lekkages in de warmtewisselaar kan het coronavirus terug naar het gebouw worden overgedragen. Warmtewisselaars die correct geïnstalleerd en onderhouden zijn, vormen normaal geen probleem.
2. Bij ventilatiesystemen moet het lekkage tussen toevoer en afvoer minder dan 5% bedragen. Bij twijfel worden hogere ventilatiedebieten en dus extra aanvoer van verse lucht aangeraden. Bij nazicht wordt aangeraden om de drukken tussen afvoer en toevoerluchtstroom in balans te houden en met kleppen in balans te brengen.
De richtlijnen van REHVA omtrent Covid-19 samengevat:
- Zorg voor voldoende ventilatie met verse buitenlucht.
- Schakel ventilatie in 2 uur voor gebruikstijd van het gebouw en schakel niet uit ’s nachts of tijdens het weekend. Laat het ventilatiesysteem op lagere snelheid doordraaien;
- Extra ventilatie door ramen regelmatig open te zetten komt de luchtkwaliteit ten goede.
- Zorg 24/7 voor ventilatie in het toilet;
- Garandeer onderdruk (door afvoer) in sanitaire ruimtes;
- Vermijd hergebruik van binnenlucht en verander naar aanvoer met 100% buitenlucht;
- Inspecteer ventilatie units met warmteterugwinning op lekkages.
- Vervang de filters volgens de onderhoudsplanning zoals gewoonlijk.
Ventibel
Enkele weken geleden deelden we reeds de aanbevelingen van sectorfederatie Ventibel, waarvan Ventilair Group lid is.
Hieronder vatten we het advies van Ventibel over Covid-19 en ventilatie nog even samen.
Richtlijnen Covid-19 en ventilatie vanuit Ventibel:
• Ventileer intensief en permanent:
Ramen en deuren een uur openzetten heeft geen zin, na een halfuur is er dan al opnieuw sprake van vervuilde lucht. Continue ventilatie is daarom de norm om het risico op verspreiding van het coronavirus zoveel mogelijk te beperken.
• Zorg voor correcte luchtstromen:
De ideale luchtstroom is de volgende: lucht komt binnen in de droge ruimtes en gaat terug weg via de natte ruimtes. Een raam openzetten in het toilet is geen goed idee. Daar moet de lucht namelijk naar buiten gaan in plaats van andersom. Wanneer er geen luchtstromen zijn van binnen naar buiten dan blijven er dus schadelijke stoffen in de lucht hangen.
• Laat ventilatiesystemen 24/7 werken:
Het is belangrijk om het ventilatiesysteem niet uit te schakelen tijdens corona. Controleer bovendien of alles goed geïnstalleerd is en of er niets dichtgeplakt is.
Agoria
Agoria (Belgische sectorale werkgeversorganisatie) stelt volgende aanbevelingen voorop:
• Gebruik zoveel mogelijk buitenlucht en vermijd recirculatie indien mogelijk;
• Bij voorkeur: ventileer 2 uur op maximale capaciteit (ingesteld voor het gebouw) voor gebruik van de ruimte en ventileer erna opnieuw 2 uur intensief;
• Tijdens het weekend en ’s nachts: zet ventilatie niet uit, werk wel met een lager debiet;
• Ventileer voldoende door bijvoorbeeld ramen en deuren open te zetten. Let op: vermijd een open raam in het toilet om de juiste richting van de luchtstroom te verzekeren;
• Ventileer continu in sanitaire ruimtes;
• Controleer op correcte installatie bij ventilatiesystemen met warmteterugwinning.
ATIC
ATIC staat voor de Koninklijke Vereniging van de Verwarmings-, ventilatie- en klimaatbeheersingstechniek. Ze merken veel onduidelijkheid op in de sector. Voorlopig gaan ze ervan uit dat de overdracht van Covid-19 enkel via druppels en fysiek contact verloopt. Al benadrukken ze dat het belangrijk is om het risico op besmetting zo laag mogelijk te houden en dus een aantal voorzorgsmaatregelen te hanteren, ook op vlak van ventilatie. Ze verwijzen naar de aanbevelingen van REHVA voor luchtbehandelingsinstallaties en sanitaire installaties. Hieronder vatten we het standpunt van REHVA samen.
Conclusie: ventileer intensief, 24/7 en vermijd recirculatie van luchtstromen
Bij de standpunten van federaties en organisaties zien we duidelijk een rode draad. Sinds het begin van de verplichting op ventilatie verkondigt Ventilair Group dat door toevoer van verse en gefilterde lucht een gezond binnenklimaat wordt gecreëerd. Zowel tijdens, als na Covid-19 weerklinkt deze boodschap harder dan ooit.
Het is voor jou als installateur raadzaam om onze communicatie en de adviezen van REHVA, Ventibel, Agoria en de Hoge Gezondheidsraad te volgen en de markt correct te informeren.
Kort nog even samengevat:
1. Ventileer continu, vooral in sanitaire ruimtes. In het weekend en ’s nachts wordt aangeraden om met een lager debiet te werken in plaats van de ventilatie uit te schakelen.
2. Vermijd hergebruik van lucht. Geef virusdeeltjes, die in afvoerlucht circuleren, geen kans op opnieuw naar de ruimtes te circuleren. Zorg voor balans tussen afvoer als toevoer.
3. Zorg voor correcte luchtstromen: verse lucht komt binnen in droge ruimtes en vervuilde lucht verdwijnt via natte ruimtes. Een raam open zetten zorgt voor extra verse lucht. Maar zorg bij een toilet voor voldoende onderdruk, zodat deze lucht niet naar de andere ruimtes gaat.
Meer over ventilatie en Covid-19:
Professor bouwfysica Bert Blocken (gesprek in Terzake op 25/06)
Volgens professor Blocken spelen aerosolen mogelijks een grote rol in de verspreiding van Covid-19. Bij het uitademen komen namelijk aerosolen (die onzichtbaar zijn) vrij en die kunnen zich opstapelen in de ruimte. Volgens sommigen kan dat een verklaring zijn voor recente massabesmettingen in slachthuizen en eerder dit jaar in skigebied Ischl. Die ophoping van aorosolen verloopt volgens hem hoogstwaarschijnlijk door onvoldoende ventilatie. Als je dan op een bepaald moment aan een drempelwaarde zit, kan er een massabesmetting plaatsvinden.
Hoe massabesmetting door aerosolen vermijden?
Door te ventileren. Lucht van binnen (vol aerosolen) verplaatst zich naar buiten, terwijl verse lucht van buiten binnenkomt. Een airco aanschaffen of ventilator op tafel zetten heeft volgens hem absoluut geen zin: dan meng je de lucht alleen maar en blijven aerosolen dus hangen. Ventilatie met buitenlucht door het openen van een raam is wel een goed idee. En wanneer het opnieuw kouder wordt, raadt professor Blocken aan om de lucht binnen te reinigen met filters of ventilatiesystemen die vervuilde lucht vol aerosolen afvoeren naar buiten.
In het verleden bleek al dat aerosolen een impact hebben op de verspreiding van virussen.
Dé tip volgens Steven van Gucht: ventilatie, ventilatie, ventilatie
In gesloten ruimtes waar veel mensen tegelijk aanwezig zijn en er slechte luchtcirculatie is, is de kans op besmetting het hoogst. Ventilatie is daarbij dus een belangrijk aandachtspunt. Zorg bij mechanische ventilatie voor een hoog debiet, laat de ventilatie continu aan en vermijd hercirculatie.Lees het volledige artikel hierAdvies nodig omtrent ventilatie en Covid-19?
Ons salesteam helpt je graag verder.
