De luchtkwaliteit in woonzorgcentra kwam recent in de actualiteit. Afgelopen zomer zijn er weer belangrijke stappen gezet om de luchtkwaliteit in deze voorzieningen te verbeteren. Maar wat betekent dit in de praktijk? We bekijken wat de gevolgen zijn van deze nieuwste update.

Stijgend bewustzijn over luchtkwaliteit

Het bewustzijn over de noodzaak van gezonde luchtkwaliteit in woonzorgcentra is de laatste jaren flink toegenomen, zo merkt Productmanager Steven Braekeveldt van Ventilair Group op. De Vlaamse regering heeft afgelopen zomer nieuwe regels aangekondigd die er opnieuw de aandacht op vestigen. Het Agentschap Zorg heeft bovendien de erkenningsvoorwaarden en subsidieregelingen aangepast.

Woonzorgcentra moeten er voortaan op toezien dat CO2-concentraties in bezette ruimtes laag blijven. Dit is essentieel omdat zorgvoorzieningen een unieke aanpak vereisen; ze bevinden zich qua gebruik ergens tussen wonen en niet-residentiële gebouwen. Zie https://www.vlaanderen.be/departement-zorg/woonzorgcentra-krijgen-duidelijkere-ventilatierichtlijnen

Een belangrijke nieuwe verplichting is dat elk woonzorgcentrum een ventilatieplan moet opstellen dat ervoor zorgt dat de binnenlucht gezond blijft. Daarnaast moeten de centra om de twee jaar een ventilatierapport opstellen om te evalueren of de luchtkwaliteit aan de normen voldoet.

CO2-meten: een essentieel onderdeel

CO2-sensoren worden een essentieel hulpmiddel in de strijd voor gezonde lucht in woonzorgcentra. Meten is weten, en regelmatig de CO2-niveaus controleren helpt voorkomen dat de luchtkwaliteit onder de maat zakt. Concreet werden CO2-concentraties vastgelegd voor alle verblijfsruimten van het woonzorgcentrum. Een concentratie van 1200 ppm geldt als bovengrens voor een aanvaardbare binnenluchtkwaliteit en een concentratie van 900 ppm als richtwaarde in normale omstandigheden én als bovengrens bij risico op besmetting.

Het ventilatieplan en rapportage

Voor 31 december 2025 moet elk woonzorgcentrum een ventilatieplan op maat hebben. Dit plan moet duidelijk omschrijven hoe en wanneer de CO2-concentraties gemeten worden en welke maatregelen genomen worden om de luchtkwaliteit te waarborgen. Het ventilatierapport, dat elke twee jaar moet worden opgesteld, helpt bij het monitoren van de effectiviteit van het ventilatiebeleid.

Voor meer details over deze verplichtingen en wat ze inhouden kan je terecht op de website van Zorg en Gezondheid, waar ook modellen en richtlijnen voor ventilatieplannen en -rapporten beschikbaar zijn.

Ventilatieoplossingen in de praktijk

Hoe kan je als installateur bijdragen tot een goede luchtkwaliteit in woonzorgcentra? WZC’s kunnen in het ventilatieplan met organisatorische maatregelen of verluchting experimenteren, maar ventilatie wordt in de toekomst noodzakelijk om de luchtkwaliteit te garanderen. Het ventilatiedebiet moet worden afgestemd op de grootte van de ruimte en het aantal aanwezige personen. In de praktijk betekent dit voor een standaard eenpersoonskamer in een woonzorgcentrum (meestal 20 à 25 m²) een minimaal ventilatiedebiet van 75 m³ per uur. Dit debiet voldoet aan de norm van 3,6 m³ per uur per m², die geldt voor residentiële gebouwen volgens de EPB-eisen (Energieprestatie en Binnenklimaat).

Voor grotere ruimtes zoals cafetaria’s en gemeenschappelijke leefruimtes, wordt het ventilatiedebiet bepaald aan de hand van het aantal mensen dat zich tegelijkertijd in de ruimte bevindt. Om te voldoen aan de richtlijn van 900 ppm CO2-concentratie, is in deze ruimtes een ventilatiedebiet van 40 m³ per uur per persoon aan te raden.

Voorkeur voor ventilatiesystemen type D met warmteterugwinning

Ventilatiesysteem type D, of balansventilatie met warmteterugwinning, is een uitstekende keuze voor woonzorgcentra. Dit systeem biedt tal van voordelen zoals:

• Constant comfort: een stabiele temperatuur (tussen 22°C en 26°C) en luchtvochtigheid zonder tocht.
• Schone lucht: filtering van grove deeltjes en pollen.
• Energie-efficiëntie: warmteterugwinning zorgt voor een aangenaam binnenklimaat, het hele jaar door.
• Stille systemen: daarnaast zijn Type D systemen stil, wat ideaal is voor woonzorgcentra waar rust en stilte belangrijk zijn.
• Vraagregeling: optimaliseren met vraagsturing. Wil je nog een stap verder gaan? Met CO2-sensoren in elke kamer wordt de ventilatie automatisch afgestemd op de actueel gemeten luchtkwaliteit. Dit zorgt niet alleen voor een betere luchtkwaliteit, maar ook voor energiebesparing zonder manuele aanpassingen.

Ondersteuning bij het ventilatiebeleid

Er bestaan verschillende hulpmiddelen ter ondersteuning van woonzorgcentra bij het opstellen van ventilatieplannen en ventilatierapporten, waaronder een kwaliteitshandboek en een checklist voor een ventilatieplan. Deze documenten bieden een technische leidraad, evenals organisatorische richtlijnen voor een goed ventilatie- en verluchtingsbeleid.

https://www.zorg-en-gezondheid.be/per-domein/preventie/gezond-binnen/gezond-binnen-in-woonzorgcentra